Στα 1481 πεθαίνει αιφνιδίως ο σουλτάνος της Οθωμανικ�?ς αυτοκρατορίας Μεχμέτ Β’ ο Πορθητ�?ς. Αμέσως άρχισε ο εμφύλιος πόλεμος της διαδοχ�?ς που ακολουθούσε πάντα το θάνατο του σουλτάνου. Διεκδικητές του θρόνου �?ταν ο πρωτότοκος γιος του Μεχμέτ Βαγιαζ�?τ και ο δευτερότοκος �?ζέμ �? �?ζιτζίμ. Ο Βαγιαζ�?τ μπ�?κε στην Κωνσταντινούπολη και αφού προσεταιρίστηκε τους Ουλεμάδες, τους γενιτσάρους  και τις άλλες φατρίες του παλατιού, ανακηρύχθηκε σουλτάνος. �?ο ίδιο έκανε και ο �?ζέμ καταλαμβάνοντας την Προύσα. Ο αγώνας για τη διαδοχ�? μεταξύ των δύο αδελφών κράτησε μέχρι τις αρχές του θέρους του 1482. Ο στρατός του �?ζέμ συνετρίβει και αυτός καταδιωκόμενος και κινδυνεύοντας να συλληφθεί από τον αδελφό του και να θανατωθεί ζητεί άσυλο από τους Ιωαννίτες ιππότες της Ρόδου (Εικ. 1), οι οποίοι του το παρέχουν με ευχαρίστηση, διότι έχοντας στα χέρια τους τον �?ζέμ, μπορούσαν πλέον να εκβιάζουν τον Βαγιαζ�?τ και να ζητούν ειρ�?νη, αλλά και άλλες παροχές. Όπως και το έκαναν.
 
Ο �?ζέμ φιλοξεν�?θηκε στη Ρόδο μόνο 34 ημέρες, από την ημέρα άφιξης του, στις 29 Ιουλίου 1482 μέχρι την 1η Σεπτεμβρίου του ίδιου έτους, ημέρα φυγάδευσης του στη Δυτικ�? Ευρώπη, στη Γαλλία αρχικά. Οι ιππότες δικαιολογημένα φοβόντουσαν ότι ο Βαγιαζ�?τ θα εύρισκε τρόπο στη Ρόδο να σκοτώσει �? να δηλητηριάσει τον αδελφό του. Οι Ιωαννίτες αφού περιέφεραν επί αρκετό χρονικό διάστημα σε διάφορες πόλεις της Γαλλίας τον �?ούρκο πρίγκιπα, έχτισαν στην πόλη Bourganeuf ένα πύργο, γνωστό μέχρι σ�?μερα ως πύργος του �?ζέμ,  όπου τον φυλάκισαν. �?ο 1489 πιεζόμενοι ποικιλοτρόπως από τον Πάπα Ιννοκέντιο Η΄, του παρέδωσαν τον �?ζέμ, που τον φυλάκισε στο φρούριο του Αρχαγγέλου Μιχα�?λ στη Ρώμη. �?ο 1495 καταλαμβάνοντας ο βασιλιάς της Γαλλίας Κάρολος Η’ τη Ρώμη, τον απελευθέρωσε και τον π�?ρε στο στρατόπεδο του. Εκεί δηλητηριάστηκε πιθανώς από τον περιβόητο Πάπα  Αλέξανδρο Σ�?’ το Βοργιά.

Πληροφορίες για την ιστορία του �?ζέμ αντλούμε , εκτός των άλλων, και από δύο φακέλους με    έγγραφα που αφορούν αποκλειστικά το θέμα �?ζέμ και βρίσκονται ο ένας στο Αρχείο των Ιπποτών στη    Μάλτα με δέκα έγγραφα και ο άλλος στο Οθωμανικό Αρχείο στο �?οπ – Καπί της Κωνσταντινούπολης   με    είκοσι δύο έγγραφα, γραμμένα όλα στα ελληνικά. Από τον τελευταίο φάκελο προέρχεται η επιστολ�?   του μεγάλου μαγίστρου Pierre D’ Aubusson προς το σουλτάνο Βαγιαζ�?τ Β’, γραμμένη στις 5 Νοεμβρίου    του 1489. (Εικ. 2) 
 
 
 
Σ’ αυτ�? την επιστολ�? ο D’ Aubusson ευχαριστεί το σουλτάνο Βαγιαζ�?τ για ένα δώρο επτά αλόγων, που του έστειλε, πέντε για τον ίδιο και δύο για τον ανιψιό του, τον Guy de Blanchefοrt. Σε ανταπόδοση ο μεγάλος μάγιστρος της Ρόδου στέλνει στο σουλτάνο πέντε γεράκια . Ασφαλώς αυτά τα γεράκια �?ταν κυνηγητικά.
 
�?ο κυν�?γι με τη βο�?θεια αυτού του αρπακτικού πτηνού χάνεται στην αχλ�? της προϊστορίας. Αργότερα αναφέρεται από τον Αριστοτέλη, τον Κτησία, τον Πλ�?νιο και τον Αιλιανό. Γύρω στο 500 μ.Χ. χρονολογείται ένα ψηφιδωτό δάπεδο στο Άργος, όπου μεταξύ των άλλων απεικονίζεται Κυν�?γι με γεράκι (Εικ. 3). 
Οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες και ευγενείς αγαπούσαν ιδιαίτερα το κυν�?γι με τη βο�?θεια γερακιών. Στον «Πουλολόγο» ποίημα του 14ου αι., το γεράκι καυχιέται λέγοντας:
 
«(εμέ) που με κρατούσι βασιλείς, ρηγάδες και δεσπότες
αυθέντες γουν και θαυμαστοί στα χέρια τους άνω».
 
Φυσικά όλος ο ισλαμικός κόσμος κυνηγούσε με γεράκια και ένα τμ�?μα του εξακολουθεί να κυνηγά μ’ αυτό   τον τρόπο, στη Σαουδικ�? Αραβία, στη Λιβύη και αλλού (Εικ. 4). Στη Δυτικ�? Ευρώπη διαδόθηκε αυτό το κυν�?γι   από τους σταυροφόρους που το γνώρισαν στην Ανατολ�?.�?α γεράκια τα εκπαίδευαν, τα φρόντιζαν και τα διατηρούσαν σε καλ�? κατάσταση οι γερακάρηδες (Εικ. 5), που συν�?θως βρίσκονταν στην υπηρεσία των αυτοκρατόρων, των βασιλιάδων, των σουλτάνων και γενικότερα των ευγενών. �?π�?ρχαν επίσης ειδικά εγχειρίδια τα ιερακοσόφια �? ορνεοσόφια, που αναφέρονταν στην εκπαίδευση, εκτροφ�?, θεραπεία κ.τ.λ. των γερακιών και έδιναν πληροφορίες για την ποιότητα κάθε είδους γερακιού.
           
Στο μεσαίωνα ο κυνηγός �?ταν συν�?θως έφιππος. Συχνά σε βυζαντινούς χειρόγραφους κώδικες απεικονίζεται πεζός (Εικ. 5 και 6). Στο αριστερό του χέρι, στο οποίο φορούσε γάντι από χοντρό δέρμα, στεκόταν το γεράκι. Στα πόδια του πτηνού �?ταν δεμένα δερμάτινα λουριά, τυλιγμένα στα δάκτυλα του κυνηγού και το κεφάλι του �?ταν καλυμμένο με μια κουκούλα για να μη βλέπει (Εικ. 7). Όταν εμφανιζόταν το θ�?ραμα, που συν�?θως ξετρύπωναν τα σκυλιά, ο κυνηγός αφαιρούσε την κουκούλα από το κεφάλι του γερακιού και ξετύλιγε τα λουριά από τα δάκτυλα του αφ�?νοντας το γεράκι να επιτεθεί στο θ�?ραμα.Μετά τα όσα αναφέραμε παραπάνω ξαναγυρίζουμε στην επιστολ�? του D’ Aubusson προς τον σουλτάνο Βαγιαζ�?τ Β’ για να αξιολογ�?σουμε τα δώρα αμφοτέρων των ηγεμόνων και να εντοπίσουμε αν αυτό είναι δυνατόν, τον φυσικό χώρο διαβίωσης αυτών των γερακιών, που ο μεγάλος μάγιστρος χάρισε στο σουλτάνο.
 
�?ο δώρο του Βαγιαζ�?τ σύμφωνα με την επιστολ�?, �?ταν επτά άλογα. τα πέντε προορίζονταν, όπως αναφέρθηκε παραπάνω, για το μεγάλο μάγιστρο και τα δύο για τον ανιψιό του Guy de Blanchefort, που συνόδευε τον �?ούρκο πρίγκιπα �?ζέμ στη Δυτικ�? Ευρώπη. Είναι αυτονόητο, κατά τη γνώμη μας, ότι τα άλογα, ως βασιλικά δώρα, πρέπει να αν�?καν σε ράτσες καλές και φημισμένες και να βρίσκονταν σε άριστη φυσικ�? κατάσταση.Δεν έχουμε υπόψη μας πόσο στοίχιζε ένα καλό άλογο στα 1489, αλλά στα 1438, δηλαδ�? 51 χρόνια πριν, η αξία του έφθανε τα 100 ροδίτικα χρυσά δουκάτα (μια σκλάβα την ίδια εποχ�? στοίχιζε 56 �? 60 δουκάτα, ένα σπίτι στην πόλη 75 έως 80 δουκάτα, ένα ροδίτικο καντάρι, περίπου 237 κιλά και 400 γραμμάρια, πιπέρι 100 δουκάτα κ.τ.λ.Οι τιμές  αγαθών, που αναφέρθηκαν είναι απλώς ενδεικτικές για να γίνει κατανοητ�? η μεγάλη αξία των αλόγων που δώρισε ο Βαγιαζ�?τ στον D’ Aubusson και στον ανιψιό του. Ήταν πράγματι βασιλικά δώρα. �?α πέντε λοιπόν γεράκια, που δώρισε ο D’ Aubusson στο σουλτάνο σε ανταπόδοση του δώρου του, �?ταν τουλάχιστον ισάξιά του;
           
�?α γεράκια, σύμφωνα με την επιστολ�?, αν�?καν σε δύο διαφορετικά είδη, τα δύο �?ταν ζάγανοι και τα υπόλοιπα τρία πετρίτες. �?α δύο αυτά είδη αναφέρονται σ’ όλα τα βυζαντινά ιερακοσόφια ως αρίστης ποιότητας κυνηγητικά γεράκια, τολμηρά, γρ�?γορα και έξυπνα.
           
Ο ζάγανος μάλιστα στον πουλολόγο, στο ποίημα που αναφέρθηκε παραπάνω, χαρακτηρίζεται πότε «εξακουστός» και πότε «φοβερός». Η λέξη ζάγανος δεν προέρχεται οπωσδ�?ποτε από την ελληνικ�? γλώσσα είναι τουρκικ�?ς πιθανώς προέλευσης. Στην νεοελληνικ�? γλώσσα έχει διασωθεί ως επώνυμο ο Ζαγανιάρης αντίστοιχο του Γερακάρης. Πιθανώς από τη λέξη ζάγανος προέρχεται και το ουσιαστικό το τσαγανό (αγνώστου ετύμου κατά τους λεξικογράφους) που σημαίνει στην νεοελληνικ�? γλώσσα το θάρρος, τη ζωηρότητα, τη μαχητικότητα.Οι δυτικοευρωπαίοι κατά τον μεσαίωνα το γεράκι ζάγανο το ονόμαζαν πιθανώς sacre (γαλλικά), sacro (ιταλικά), ονομασία που διατηρ�?θηκε στην κυπριακ�? διάλεκτο ως σάκρε.
           
Ο ζάγανος λοιπόν �? sacre  - sacro �? σάκρε είναι πιθανώς ο ονομαζόμενος σ�?μερα κυνηγογέρακας (Εικ. 8), που χαρακτηρίζεται με την επιστημονικ�? ονομασία falco cherrug altaïcus. Έχει μ�?κος περίπου 46 εκατοστά. Πρόκειται, κατά τους ειδικούς, για το κατεξοχ�?ν κυνηγητικό γεράκι (το δηλώνει εξάλλου και η ονομασία του). Είναι δυνατό, τολμηρό, υπάκουο. Επιτίθεται σε πολύ μεγαλύτερά του ζώα, σε λαγούς λ.χ., πιθανώς και σε αλεπούδες, ενώ συν�?θως τα γεράκια κυνηγούν πουλιά. Κατά τους ορνιθολόγους είναι πουλί της Ανατολικ�?ς Ευρώπης και της Μέσης Ανατολ�?ς. Στον ελληνικό χώρο έρχεται το χειμώνα.
           
Ο Πετρίτης
(Εικ. 9, 10 ), το άλλο είδος γερακιού, που δώρισε στο σουλτάνο ο D’ Aubusson, �?ταν γνωστός στους μεσαιωνικούς δυτικοευρωπαίους με την ονομασία gentile (γαλλικά), gentile (ιταλικά) (δεν αποκλείουμε την περίπτωση με τον όρο gentile να εννοούσαν το διπλοσάινο). Η επιστημονικ�? ονομασία του είναι falco peregrinus. Έχει μ�?κος από 38 έως 48 εκατοστά. Οταν εφορμά ενάντια στη λεία του, αναπτύσσει ταχύτητα που ξεπερνά τα 270 χιλιόμετρα την ώρα, ενώ πιστεύεται ότι μπορεί να φτάσει και τα 400 χιλιόμετρα την ώρα. Είναι μεταναστευτικό πουλί (από όπου και η επιστημονικ�? ονομασία του είδους, peregrinus = ο περιοδεύων). Είναι σαν τον ζάγανο έξυπνο, τολμηρό και υπάκουο πουλί. Επιτίθεται στη λεία του με κάθετη εφόρμηση και κλειστές τις φτερούγες, εξ αυτού και η ελληνικ�? ονομασία του Πετρίτης.
           
Ο D’ Aubusson στην επιστολ�? του με έμμεσο τρόπο τονίζει τη μεγάλη αξία των γερακιών, που στέλνει στο   Βαγιαζ�?τ, γράφοντας, ότι ιδιαίτερα τους ζάγανους τους ζητάει απ’ αυτόν φορτικά «ο ρ�?γας της Φραγκίας»,  δηλαδ�? ο βασιλιάς της Γαλλίας, αλλά και «άλλοι ρηγάδες της Φραγκίας», δηλαδ�? και άλλοι ηγεμόνες της Δυτικ�?ς Ευρώπης. Πράγματι έχουμε βάσιμες πληροφορίες ότι οι Ιωαννίτες ιππότες δώριζαν συχνά κυνηγητικά γεράκια στους ηγεμόνες της Δυτικ�?ς Ευρώπης. Μεταξύ των άλλων γνωρίζουμε ότι ο D’ Aubusson το 1498 δώρισε συνολικά 80 κυνηγητικά γεράκια σε διάφορους δυτικοευρωπαίους ηγεμόνες, όπως στο βασιλιά της Γαλλίας Λουδοβίκο τον ΙΑ’, στο Philiber Β’ δούκα της Σαβοΐας, στο Λουδοβίκο Sforza δούκα του Μιλάνου, και σε άλλους.
           
Οι ίδιοι οι ιππότες επιδίδονταν με πάθος στο κυν�?γι και εξέθρεφαν γεράκια. Ένας μάλιστα από τους γερακάρηδες των μεγάλων μαγίστρων ο Ρόδιος Αγαπητός Κασσιανός έγραψε πριν από το 1443 ένα ιερακοσόφιο. �?ο έργο του μας σώθηκε σε τρεις χειρόγραφες παραλλαγές. αποσπάσματά του εξάλλου πέρασαν στο έργο του ιππότη Jean de Fransiere «livre de Fauconnerie». Ο De Fransieres υπηρέτησε στη Ρόδο και πέθανε το 1488 ως μεγάλος πριόρης της Ακουιτανίας.
           
Από που λοιπόν οι ιππότες προμηθεύοντας τα ξακουστά αυτά κυνηγητικά γεράκια, που ηγεμόνες και πρίγκιπες της Δυτικ�?ς Ευρώπης τους τα ζητούσαν φορτικά;
           
�?ο πρόβλημα το λύνει ο μεγάλος ιστορικός του Ιωαννίτικου ιπποτικού �?άγματος που έγραψε στο δεύτερο μισό του 16ου αι. Γράφει λοιπόν ο Bosio, ότι το 1475 ο βασιλιάς της Νεάπολης Φερδινάνδος, παθιασμένος κυνηγός, με επιστολές του ζητούσε από το μεγάλο μάγιστρο Orsini να του στείλει μερικά από εκείνα τα καλά γεράκια που έπιαναν στη Ρόδο. Ένα τέτοιο δώρο, έγραφε, θα τον έκανε ευτυχ�?. Ο μεγάλος μάγιστρος και το Συμβούλιο του αποφάσισαν τότε να του χαρίσουν όχι μόνο όσα γεράκια είχαν στην κατοχ�? τους, αλλά και επέτρεψαν σε γερακάρηδες του Φερδινάνδου, που �?ρθαν στη Ρόδο γι’ αυτό το σκοπό, να πιάσουν κι άλλα. Συνάμα κ�?ρυξαν αυτά τα γεράκια, προστατευτέα και απαγόρευσαν το κυν�?γι τους. Θέσπισαν βαρύτατες ποινές σε εκείνους που θα άπλωναν δίχτυα για να τα πιάσουν, στους λόφους και στην κοιλάδα της Απολακκιάς, της Κατταβιάς και της Λαχανιάς, όπου αυτά τα γεράκια ζούσαν.
           
Ζωτικός χώρος λοιπόν αυτών των πολύτιμων για τους ηγεμόνες της Δύσης και της Ανατολ�?ς κατά το μεσαίωνα �?ταν η περιοχ�? των χωριών της Νότιας Ρόδου. Από δω τα συνελάμβαναν οι ιππότες και τα δώριζαν στους ισχυρούς ηγεμόνες της Δυτικ�?ς Ευρώπης και προκαλώντας την ευγνωμοσύνη τους εύκολα πλέον αυτοί δέχονταν τα αιτ�?ματα των ιπποτών για ενίσχυση της άμυνας του κράτους τους με όπλα, άνδρες και χρ�?ματα.